Klasik üretim sistemlerinin, günümüz karmaşık yönetim sorunlarını çözmesi ve rekabet koşullarına uyum sağlaması oldukça güçleşmiştir. Pazara ve organizasyonumuza bambaşka bir açıdan bakabilmek ve değişen koşullara ayak uydurabilmek hayati önem kazanmıştır.

Yalın düşünce ile değer yaratan işletme fikri modern iş dünyanın yeni gereksinimlerinden doğmuştur. Yalın üretim, doğru zaman da, doğru yerde, doğru malzemeleri, doğru miktarda ve israfı en aza indirerek kullanarak esnek üretim yapmayı hedefler. Yedi israf olarak tanımladığı kayıpları azaltarak, kalite artışı ve maliyet tasarrufu sağlar. Yalın yaklaşımın temel amacı, müşteri için önemli ve tercih edilir olana yani değere odaklanmak, değeri kesintisiz ve hızlı biçimde müşteriye ulaştırmaktır. Tasarımdan sevkiyata kadar tüm ürün ve hizmet yaratma aşamalarındaki her türlü israfın yok edilmesi hedeflenir. Maliyetleri düşürme, müşteri memnuniyetini artırma, piyasa koşullarına uyum esnekliğinin kazanılması, nakit akışının hızlandırılması yalın üretimin çıktılarından bazılarıdır.

1950’lerden itibaren Toyota fabrikalarında geliştirilen Yalın Üretim Sistemi, hizmet sunumu, ürün geliştirme, üretim, tedarik zincir yönetimi, kamu hizmetleri ve ticari faaliyetler gibi pek çok alanda uygulama alanı bulmuştur. Birçok işletme için bu yaklaşım, dünya ölçeğinde verimliliğe ulaşmanın ve giderek zorlaşan küresel rekabet koşullarında varlığımızı sürdürebilmenin yolunu açmaktadır.

Klasik yaklaşım; Ürün Fiyatı = Maliyet + Kâra Doğru yaklaşım; Kâr = Ürün fiyatı – Maliyet

Matematiksel olarak aynı olan bu iki formül, pratik uygulamada oldukça farklıdır. İlk yaklaşımda her türlü israf ve hata ürün fiyatına dahil edilerek müşteriye yansıtıldığından, müşterinin ödediği kayıpların azaltılmasına gerek duyulmaz. Günümüzde Üretici ve hizmet sağlayıcının kârı belirlediği model yıkılmış, kârı artırma fikri yerini maliyetleri/kayıpları azaltma çabasına bırakmıştır. Maliyetlerden düşülebilecek her kalem ve israf artık üretici ve hizmet sağlayıcının odaklanacağı alanlardır. Yalın kavramının gündeme gelmesi bu yeni gereksinimin sonucudur. Yalın bakış açısı problemleri ortaya çıkararak etkin çalışma yollarını gösterecektir.

Yalın düşünce kurumsal çıkarlarının maksimizasyonu üzerine odaklanır. Herkesin elinden geleni yapması halinde hiçbir problem kalmayacaktır beklentisinin gerçeği yansıtmadığı artık bilinen bir gerçektir. Vaktinin büyük kısmını katma değer yaratmayan operasyonel işlere ayıran ve müşteriden uzaklaşan klasik yönetici tipi değişmektedir. Yeni yaklaşımlar değişim, yenilik, verimlilik ve üretimde dijitalizasyondur.

Yalın yolculukta en önemli noktalar mevcut alışkanlıkların ve sistemin ataletinin kırılması ve değişim dinamiğidir. Yalın üretim vizyonu için üst yönetim desteği alınmalıdır. Yönetim beyin fırtınası yaparak proje liderini ve hedefleri belirlemeli, iş gücüne iletişim ve vizyon katılmalıdır. Yalın üretim uygulama takımı için gönüllüler bulunmalı, eğitim verilmelidir. Pilot Projeler belirlenerek yalın üretim kültürüne geçilmeli, sonuçlar değerlendirilmeli, düşünce ve izlenimler paylaşılmalıdır. Çalışanın gönlünü ve aklını sisteme dahil etmeyen organizasyonlarda yalın üretim bir dizi teknikten öteye gidemez.

Yalın düşünce, zor ve pahalı olan yatırım ve kütle üretimi yerine, basit ve ucuz hatta bedava olan israfların azaltılması ve müşteri isteği kadar üretilme düşüncesine odaklanır.     

Kapasite, envanter, zaman, stok alanı, işçilik gibi her alanda katma değer yaratmayan, müşteri tatmini sağlamayan tüm aktiviteler israf olarak tanımlanır. Toyota organizasyonunda yedi israf tanımı;

1. Müşteri talebi ile uyumlu olmayan, ihtiyaçtan fazla ya da erken üretim
2. Ürünlerin veya çalışanların bir sonraki üretim adımına kadar gereksiz beklemeler
3. Zaman, alan, işçilik, malzeme ve kaynak israfına neden olan gereksiz taşımalar. İnsan, Ürün, yarı mamul veya hammaddelerin gerekenden fazla hareket etmesi
4. İş Geçişleri, ayar süreleri
5. Gerekenden fazla envanter bulundurulması
6. Müşteri talebi dışında gerçekleşen süreç çıktıları
7. Üretim veya hizmetlerdeki hatalar. Hataların tespiti ve düzeltilmesini içeren efor kayıpları

Yalın yönetim ve üretim tekniklerinin çok sayıda uygulaması mevcuttur. Her organizasyon kaynak ve hedeflerine göre kendi kurum kimliğini belirlemeli, yalına giden yol haritasını ve kullanacağı teknikleri seçmelidir. Belli bir reçeteyi ya da başka bir şirketin modelini uygulamaya çalışmak başarı için büyük bir risktir. Yalın üretim felsefesi teknik bir mükemmellikten çok insan mükemmelliğine odaklıdır. Yaratıcılık, iş birliği, adanmışlık, iletişim, ekip çalışması ve liderlik vazgeçilmez değerleridir. Elde edilecek sonuçlar ve iyileştirilmiş süreçler kadar insanlarda oluşacak kültür değişiklikleri de önemlidir. Yalın düşüncede her süreç, her olay, her ürün hatta her birey tek başına bir başarı hikayesi olabilir.

“Sürekli yaptığımız şey neyse, biz oyuz. O halde mükemmellik bir eylem değil, bir alışkanlıktır” Aristo

• Tasarımdan sevkiyata kadar tüm süreçlerde her türlü israf ortadan kaldırılır
• Yedi israf olarak tanımladığı kayıpları azaltarak, kalite artıştı ve maliyet tasarrufu sağlanır
• Müşteri için önemli ve tercih edilir olana değere odaklanılır, değer yaratmayan süreçler elenir
• Çevrim süreleri düşürülür, müşteri talebi ile üretim arasındaki hat esnetilip akışkanlaştırılır
• İnsana saygı anlayışı esastır
• Sıfır hata yaklaşımı ile mükemmellik yarışı, müşteri memnuniyeti ve karlılık ile birleşir

Yalın yönetim projelerinde önemli olan sürekli iyileşmeye ve müşteriye odaklanmaya neden olacak değişimi sağlamak ve işletme kültürünü dönüştürebilmektir. Yalın prensipler ve felsefe iyi anlaşılabilirse, seçilecek yöntem ve metotlar arasındaki farklar azalacaktır.

Alper Yurtoğlu